Konut üretimindeki düşüş arz-talep dengesinin bozulmasına yol açtı. Maliyet artışı, öngörülemeyen piyasa şartları ve arsa bulma sorunu nedeniyle müteahhitlerin yatırım iştahı azaldı. Son üç-dört yılda yaşanan yavaşlamayla biriken talep, piyasaya fiyat ve kira artışı olarak döndü. Artaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya, konu ile ilgili Hürriyet gazetesinden Gülistan Alagöz’e konuştu.
İşte o röportaj:
Son yıllarda yeni inşaat için alınan ruhsat sayısı ciddi oranda düştü. Sektör, yatırım için temkinli. Üretimdeki bu sorun nasıl aşılacak?
Konut üretecek firmaların ham maddesi arsa. Bugün arsa sahiplerinin taleplerine göre proje yapınca ulaşılabilir fiyatlı olmuyor. Özellikle belirtmek istiyorum, bizim lüks konut üretmek gibi bir derdimiz olmamalı. O yüzden kamunun sürece desteği şart. Önerim şu; Kamu uygun maliyetli arsa üretsin ve Emlak Konut gibi ihaleye çıksın. Ama bu modelde amaç ihtiyaç sahibi kesim olsun. Evlerin fiyatları için üst sınır belirlensin ve ‘sadece ilk evini alacaklara satacaksın’ desin. Özel sektör söz gelimi yüzde 20 gibi bir arsa bedeli ile hasılat paylaşım modelli projeler yapsın. Evleri de yatırımcı değil, hiç konutu olmayanlar alsın. Bu üretimi arttırmak için iyi bir çözüm olabilir. Tabi bir de atıl duran, çözüm bekleyen konutlar da artık sisteme girmeli.
“İSTANBUL’DA ATIL KALMIŞ 100 BİN CİVARI KONUT VAR”
Atıl kalan konut sorunu nedir?
Bugün mega kent dediğimiz İstanbul’da milyonlarca kişi yaşıyor ve bu şehrin çok fazla nitelikli konuta ihtiyacı var. Deprem en büyük gerçeğimiz ve vatandaşlarımızın sağlam yapılarda oturmasını sağlamamız gerekiyor. İstanbul’da atıl, yarım kalmış ya da hukuki süreçlere takılmış on binlerce konut var, tahminimiz 100 bin civarı. Bu konutları, hızlı bir çalışmayla sisteme dahil edip kullanıma açmamız gerekiyor.
Devletimiz, sadece atıl durumda olan bu konutların yeniden hayata geçirilmesi için katkı sağlasa ortaya 100 bin yeni konut arzı çıkar. Bu konutlar mahkemeye gitmiş olabilir, yasal bir süreçten dolayı durmuş olabilir, yürütmeyi durdurma kararı çıkmış olabilir. Buradaki sorunu devletin çözmesi, en azından yürütmeyi durdurma kararını kaldırması gerekiyor. Bakın devlet bunu yapsın, İstanbul’da bir anda çok ciddi bir konut arzı ortaya çıkmış olur.
Deprem gerçeğinden bahsettiniz. Kentsel dönüşümde istenilen seviyede miyiz?
Devlet Seçim öncesi bir kampanya açıkladı, maliyetin yarısını karşılayarak dönüşüme destek vereceğini söyledi. Şimdi bu projenin nasıl ilerleyeceğini bekliyoruz. Özel sektör cephesinde ise durum çok iyi değil. Çünkü vatandaş ile baş başa kalınan süreç firmaları çok yordu. Biz bir dönüşüm projesinde 200’ü aşkın hak sahibi ile 9 yılda anlaştık. İki yıl da Inşaat toplam 11 yıl… Benim ömrüm ne kadar ki tek projeye bu kadar zaman ayırayım. Dönüşümde özel sektörün aktif olması için düzenlemeler gerek. Bir kere yürütmeyi durdurma kararları alınmamalı. Vatandaş elbette hakkını arasın, davasını açsın.
“PLAN İPTALLERİ YILLARCA GECİKME GETİRİYOR”
Eğer hak kaybı varsa giderilsin. Ama yürütmeyi durdurma, plan iptalleri yıllarca gecikmeye neden oluyor. Yüzlerce kişinin güvenli konutta yaşama hakkı elinden alınıyor. Sağlıklı bir dönüşüm süreci için en önemli görev ise belediyelere düşüyor. Belediye vatandaşla firma arasında köprü görevi görmeli. Mesela; vatandaş tapusunu belediyeye teslim etsin, müteahhitlere değil. Uzlaşma, denetim, plan süreçleri belediyelerce yönetilsin, firmalar işini yapsın, güvenli konut üretsin. Ama bugün görüyoruz ki belediyelerin çoğu oy kaygısı ile dönüşüme mesafeli. ‘Seçmenimi üzemem’ diyor ama vatandaş ölüyor… 11 ilde bunu yaşadık. Artık oy odaklı bu yaklaşım sona ermeli. Belediye başkanlarının önceliği, riskli konutların yenilenmesi olmalı.
Üretim artmalı, dönüşüm hızlanmalı diyorsunuz. Ancak sektörde bir de işçi krizi yaşanıyor. Bu sorun nasıl çözülecek?
Şantiyelerde çalışacak eleman bulamıyoruz. Üniversite mezunu işsiz, masabaşı iş istiyor. Ama bizim saha elemanına ihtiyacımız var. Üzülerek söylüyorum ki yeni mezun mühendis 15 bin lira alıyor, usta 45 bin lira. Üstelik bu fiyata rağmen işçi bulunamıyor. Bu sorunu aşmak için düz liseler hızlıca meslek liselerine dönüşmeli. Gerekirse hepsinin bahçesine atölyeler kurup gençleri yetiştirmeliyiz. Ara eleman sorununu bir an önce çözmek için en önemli hamle bu olur.
Yeni yatırımlar için önemli işbirliklerine imza attınız. Bunlardan bahseder misiniz?
İstanbul’da yeni projeler üretmek için çalışmalarımızı son sürat sürdürüyoruz. Bu kapsamda önemli anlaşmalar yaptık. Şöyle özetleyebilirim:
“ASIL İHTİYAÇ KONUT”
İstanbul’un sanayiden dönüşümüne en iyi örneklerden birisi Ayazağa’daki Vadistanbul projemiz. Buranın bir yaşam merkezi, bir buluşma noktası haline gelmesini hedefledik. Bugün geldiğimiz noktada bunun gerçekleştiğini ve Vadsitanbul’un şehrin yeni sembolü olduğunu görmek bize mutluluk veriyor. Tabii bugüne kadar gelirken bu bölgeyi çok iyi tanıdık, dinamiklerini adeta ezberledik. 3 bine yakın konut, AVM ve ofisler ürettik. Bölgede yeni proje için de Eczacıbaşı Holding ile imzaları attık. Eczacıbaşı’na ait arsada hasılat paylaşım modeliyle proje geliştireceğiz ve Vadistanbul’un devamı niteliğinde olacak. 75 bin metrekarelik alanda imza atacağımız projemiz Vadistanbul Kanyon, Vadistanbul Orman ve Vadistanbul Kemer etaplarından meydana gelecek.
İş GYO ile yaptığımız anlaşma neticesinde İstanbul Mecidiyeköy’deki Profilo AVM yerine Konut projesi yapacağız. Bu projemizle o bölgenin çehresini tamamen değiştireceğiz. Yıl sonunda AVM tarafının yıkımını yapacağız. Burada yeni bir AVM düşünmüyoruz. Çünkü asıl ihtiyaç konut.
Yine buna ek olarak Milpa’nın Pendik’teki arazisini aldık. Bu alanlarda hayata geçireceğimiz projeler için geliştirme çalışmalarımız sürüyor.
patronlardunyasi.com
